Βγάζουν μάτι κάποιες από τις 23 συμβάσεις παραχώρησης τουρκοκυπριακών επαγγελματικών υποστατικών που ερεύνησε η Ελεγκτική Υπηρεσία, σε σύνολο 8.800. Από αυτές μόνο το 65% αξιοποιείται από πρόσφυγες ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις συμβάσεων προ της εισβολής που προκαλούν. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση 25 υποστατικών για τα οποία καταβάλλεται ενοίκιο περίπου €420 μηνιαίως, τη στιγμή που έπρεπε να καταβάλλονται €40.000-€50.000 ετησίως.
Άλλη περίπτωση στην Πάφο αφορά ακίνητα πάνω στη θάλασσα εκτιμημένης αξίας €1 εκατ. για τα οποία καθορίστηκε ενοίκιο €500 τον μήνα τη στιγμή που με βάση την αξία τους, θα έπρεπε, κατά τον Γενικό Ελεγκτή, το ενοίκιο να κυμαίνεται στις €40.000. Για τη συγκεκριμένη περίπτωση, η Υπηρεσία Διαχείρισης ανέφερε, πως το ύψος του ενοικίου ήταν προσωρινό, μέχρι να εκτιμηθεί η αξία των ακινήτων από το Κτηματολόγιο (ΤΚΧ).
Ειδικά για την περίπτωση αυτή, αναφέρεται πως το υπό αναφορά υποστατικό αποτελείται από ένα τεμάχιο/ κατάστημα με εμβαδόν 4.978τ.μ. και πέντε τεμάχια/ ανοικτούς χώρους με συνολικό εμβαδόν 18.178τ.μ. Στην έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας αναφέρεται, πως η αξία της ακίνητης ιδιοκτησίας, η οποία βρίσκεται στην περιοχή του αεροδρομίου της Πάφου (σύμφωνα με υπολογισμούς στη βάση της γενικής εκτίμησης του Κτηματολογίου κατά την 1/1/2021), ανέρχεται περίπου στο €1 εκατ. Αν χρησιμοποιηθεί συντελεστής 5% για τον υπολογισμό του ενοικίου, αυτό προκύπτει ίσο με €50.000 ετησίως ή €4.160 μηνιαίως.
Όπως εξήγησε ο Γενικός Ελεγκτής, ο έλεγχος των 23 περιπτώσεων ήταν δειγματοληπτικός και μόνο σε μία από αυτές δεν προέκυψαν ευρήματα. Γενικά, από την έρευνα επιβεβαιώθηκε το χάος που επικρατεί εδώ και δεκαετίες και το οποίο καταβάλλεται προσπάθεια να νοικοκυρευτεί με νέα νομοθεσία, παρ’ όλον ότι η αίσθηση που επικρατεί, είναι ότι ισχύει το «όποιος έφαγε, έφαγε», αφού οι ανακτήσεις περιουσιών δεν φαίνεται να βρίσκονται στο τραπέζι.
Στην έκθεση αναφέρεται πως διαπιστώθηκε ότι σύμβαση που αφορά τ/κ περιουσία στην εντός των τειχών Λευκωσία και που αποτελείται από 26 τεμάχια, εκμισθώθηκε σε εταιρεία της οποίας οι ιδιοκτήτες δεν είναι πρόσφυγες. Η εταιρεία αυτή φαίνεται να υπενοικιάζει τα υποστατικά σε τρίτους. Για τη συγκεκριμένη περιουσία αναφέρονται και τα ακόλουθα: «Όπως μας ενημέρωσε ο Έπαρχος Λευκωσίας, εντός της τ/κ περιουσίας, σύμφωνα με τις καταγραφές και καταλόγους που προσκόμισε η τότε μισθώτρια (κατά το 1975) υπήρχαν 25 υποστατικά εργασίας τα οποία υπενοικιάζονταν, για τα οποία έγινε πλήρης καταγραφή από την τότε Κεντρική Επιτροπή. Ωστόσο, στους όρους της Άδειας Χρήσεως που υπέγραψε η νυν μισθώτρια εταιρεία προβλέπεται πως δεν έχει το δικαίωμα υπεκμίσθωσης σε τρίτους, χωρίς να λάβει εκ των προτέρων εγγράφως την άδεια της Κεντρικής Επιτροπής. Δεν έχουμε εντοπίσει ενδείξεις στους φακέλους που να υποστηρίζουν την παραχώρηση οποιασδήποτε γραπτής άδειας προς την εταιρεία για υπενοικίαση των υποστατικών», σημειώνεται στην έκθεση.
Η μίσθωση αφορά σε τ/κ περιουσία συνολικής έκτασης 3.152τ.μ. και η αξία της, σύμφωνα με υπολογισμούς στη βάση της γενικής εκτίμησης του ΤΚΧ κατά την 1.1.2021, ανέρχεται περίπου στο €1.4 εκατ.
Η περιουσία ήταν παραχωρημένη από το Εβκάφ πριν το 1974, σε φυσικό πρόσωπο και μετά από αίτηση της μισθώτριας, μεταβιβάστηκε (με νέα μίσθωση) προς την εταιρεία που την κατέχει μέχρι σήμερα. Στην άδεια/ μίσθωση που υπογράφτηκε την 1/11/1990, αναφέρεται ότι η παραχώρηση από την τότε Κεντρική Επιτροπή Διαχειρίσεως Τουρκοκυπριακών Περιουσιών προς την εταιρεία έγινε για σκοπούς «δημοσίας ωφελείας». Επίσης, από στοιχεία που περιλαμβάνονται στον φάκελο, φαίνεται ότι η μισθώτρια επικαλείται την ιδιότητα του θέσμιου ενοικιαστή.
Ο Ελεγκτής διαπιστώνει, πως σε πολλές περιπτώσεις δεν καθορίζεται το αγοραίο ενοίκιο και είναι χαρακτηριστική η περίπτωση της Λευκωσίας, όπου το ποσοστό ανέρχεται στο 70%. Με άλλα λόγια, μόνο στο 30% των υποστατικών επεβλήθη το αγοραίο ενοίκιο.
Όσον αφορά τις οφειλές προς την Υπηρεσία Διαχείρισης από τη μη καταβολή ενοικίων, το 2021 ανέρχονταν σε €8.304.445 και ύστερα από εκστρατεία, πέρυσι μειώθηκαν σε €7.680.955.
Μόνο στην Επαρχία Λευκωσίας υπήρξε σημαντική μείωση των καθυστερημένων εσόδων κατά τα πέντε τελευταία έτη, ύψους €597.246, που αντιστοιχεί σε ποσοστό 44,86%. Αντίθετα, στην Επαρχία Λάρνακας παρουσιάζεται σημαντική αύξηση στα καθυστερημένα έσοδα, ύψους €766.326, που αντιστοιχεί σε ποσοστό 31,29%.
Εξάλλου, έχουν επιτευχθεί 144 διακανονισμοί εξόφλησης για το συνολικό ποσό των €1.126.056, ενώ προωθείται η λήψη δικαστικών μέτρων εναντίων 31 μισθωτών για το ποσό των €377.621.
Αξίζει να σημειωθεί, ότι από τα 8.880 επαγγελματικά υποστατικά, τα 5.746 (ποσοστό 65%) διατέθηκαν σε πρόσφυγες, 536 (6%) σε μη πρόσφυγες, 2.521 (28%) σε μη εκτοπισμένες τοπικές αρχές και 77 περιουσίες (1%) σε εκτοπισμένες τοπικές αρχές.
Ο πρόεδρος της κοινοβουλευτικής επιτροπής Προσφύγων, Νίκος Κέττηρος, κατήγγειλε πρώην υπουργό ότι προτού αποχωρήσει από το υπουργείο, κάλεσε υπεύθυνους προσφυγικού σωματείου, στο οποίο είναι μέλος και τους παραχώρησε στα μουλωχτά τουρκοκυπριακή περιουσία προς αξιοποίηση, τη στιγμή που υπάρχουν δεκάδες άλλα σωματεία που θα ενδιαφέρονταν.
Παραχωρήσεις στα μουλωχτά
Ο Ελεγκτής κατέθεσε και τα ακόλουθα στοιχεία:
>> Από το σύνολο των 538 νέων παραχωρήσεων τ/κ περιουσιών ως επαγγελματικά υποστατικά, κατά το 2021, μόνο τα εννέα είχαν δημοσιευθεί ως διαθέσιμα. Σε αυτές περιλαμβάνονται περιπτώσεις για τις οποίες υπήρχε συγκατάθεση μεταβίβασης από τον προηγούμενο μισθωτή. Όπως υποδεικνύει ο Γενικός Ελεγκτής, η πρακτική αυτή δημιουργεί συνθήκες «μαύρων» συναλλαγών και δεν συνάδει ούτε με το πνεύμα ούτε με το γράμμα της σχετικής απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου και της σχετικής νομοθεσίας).
>> Στην Επαρχία Πάφου παρατηρείται το μεγαλύτερο ποσοστό τουρκοκυπριακών επαγγελματικών υποστατικών παραχωρημένων σε μη πρόσφυγες και αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης, το οποίο ανέρχεται σε 55%.
>> Διαπιστώθηκαν περιπτώσεις υποστατικών τα οποία δεν είναι παραχωρημένα με βάση το αγοραίο ενοίκιο, σε αντίθεση με τις πρόνοιες των σχετικών κανονισμών. Σε κάποιες περιπτώσεις το ενοίκιο δεν είχε αναθεωρηθεί για περίοδο πέραν των 25 ετών.
>> Οι εκτιμήσεις των αγοραίων ενοικίων δεν υποστηρίζονταν με έκθεση εκτίμησης, με αποτέλεσμα να μην τεκμηριώνονται οι σχετικοί υπολογισμοί.
>> Σε κάποιες περιπτώσεις αξιοποιούνται επαγγελματικά υποστατικά, χωρίς να υπάρχουν σε ισχύ υπογραμμένες συμβάσεις μίσθωσης, με αποτέλεσμα να μην επιβάλλονται ενοίκια.
Τέλος, ο Ελεγκτής αναφέρει, πως ο Κηδεμόνας δεν φαίνεται να διαχειρίζεται τις τ/κ περιουσίες με τον πλέον οικονομικό, αποδοτικό και αποτελεσματικό τρόπο.
ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ
Ο πολίτης πρέπει να αντιδράσει
Οι φορολογούμενοι πολίτες έπρεπε να αντιδρούν στην κακοδιαχείριση των τουρκοκυπριακών περιουσιών όπως αντιδρούν στην κακοδιαχείριση του δημοσίου χρήματος. Κι αυτό για τον απλούστατο λόγο, ότι εδώ και χρόνια βγάζουν απ’ την τσέπη περίπου €8 εκατ. για να καλύπτουν τον προϋπολογισμό του Ταμείου Διαχείρισης Τουρκοκυπριακών Περιουσιών. Οι Τουρκοκύπριοι δεν πήραν ούτε σεντ και ούτε θα πάρουν. Και αν καμιά φορά κλείσει το Κυπριακό, το πολύ – πολύ να συμψηφιστούν όσα μας χρωστούν και όσα τους χρωστάμε. Και αν έχουν να παίρνουν, δεν θα πληρώσουν τη διαφορά όσοι εκμεταλλεύονται τις περιουσίες επί σειρά ετών αλλά και πάλι ο φορολογούμενος. Η αδιαφορία μας, απλώς επιτρέπει στους εκμεταλλευτές να συνεχίζουν να φορτώνουν έξοδα στην πλάτη μας.