Η άνοδος των επιτοκίων και η διατήρησή τους σε υψηλά επίπεδα είναι από τα πιο θέματα, που απασχολούν τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις καθώς σε συνδυασμό με τον πληθωρισμό επηρεάζουν σημαντικά την καθημερινότητά τους. Παράλληλα είναι ένα από τα μεγάλα θέματα που βρίσκονται σε περίοπτη θέση και στην πολιτική ατζέντα. Το ερώτημα πότε θα μειωθούν τα επιτόκια κυριαρχεί στις συζητήσεις για την οικονομία καθώς η πρώτη κίνηση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να τα μειώσει κατά 0,25% προεξοφλεί μεν την έναρξη του κύκλου των μειώσεων, αλλά δεν ξεκαθαρίζει πότε θα υπάρξουν νέες μειώσεις και ούτε μέχρι που θα φτάσουν.
Τόσο η Κριστίν Λαγκάρντ, όσο και διοικητές κεντρικών τραπεζών της ευρωζώνης που τοποθετήθηκαν δημοσίως μετά την απόφαση της ΕΚΤ, σημείωσαν ότι η όποια νέα μείωση θα προέλθει και θα εξαρτηθεί από την πορεία του πληθωρισμού. Εσχάτως ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου, Χριστόδουλος Πατσαλίδης, ερωτηθείς ποιο είναι το ιδανικό επιτόκιο αρκέστηκε να πει ότι αυτό έχει προσδιοριστεί.
Όσο όμως το σκηνικό για νέες αποφάσεις μείωσης επιτοκίων από τη Φρανκφούρτη παραμένει θολό, τα δεδομένα δεικνύουν ότι τα επιτόκια στην Κύπρο είχαν αρχίσει να υποχωρούν πολύ πιο πριν τις αποφάσεις της ΕΚΤ. Συγκεκριμένα όπως διαφαίνεται από τα στατιστικά στοιχεία της ΕΚΤ τα δανειστικά επιτόκια για τα κυπριακά νοικοκυριά έχουν υποχωρήσει από τις αρχές του 2024 μέχρι τον περασμένο Απρίλιο κατά 0,50%, μείωση αισθητά μεγαλύτερη από το 0,08% που είναι ο μέσος όρος της ΕΕ την υπό αναφορά περίοδο.
Η ραγδαία άνοδος
Εάν γυρίσουμε το χρόνο δύο χρόνια πίσω όταν η ΕΚΤ άρχιζε να ανεβάζει τα επιτόκια για να χτυπήσει τον πληθωρισμό θα παρατηρήσουμε ότι τα επιτόκια αναφοράς σε Ευρώ στην αγορά ,όπως το Euribor και το επιτόκιο για πράξεις κύριας αναχρηματοδότησης της ΕΚΤ (MRO), έχουν εκτοξευθεί. Εάν εστιάσουμε στο Euribor έξι μηνών θα δούμε ότι από 0,62% τον Ιούλιο του 2022 έφτασε μέχρι τον Οκτώβριο του 2023 στο 4,14% τον Οκτώβριο. Ακόμη υψηλότερο ήταν το άλμα του επιτοκίου για πράξεις κύριας αναχρηματοδότησης της ΕΚΤ, το οποίο από 0% τον Ιούλιο του 2022 άγγιξε στο 4,5% τον Οκτώβριο του 2023.
Η απαρχή της αποκλιμάκωσης
Ο Οκτώβριος του 2023 αποτελεί σημαντικό ορόσημο καθώς εκείνη την περίοδο η ΕΚΤ σταμάτησε το σερί των διαδοχικών αυξήσεων των επιτοκίων προτού τα μειώσει αρχές Ιουνίου του 2024 και να υποχωρήσει το επιτόκιο για πράξεις κύριας αναχρηματοδότησης της ΕΚΤ στο 4,25%. Όσον αφορά το Euribor έξι μηνών παρατηρείται σταδιακή αποκλιμάκωσή του καθώς σήμερα βρίσκεται στο 3,74%. Αναλυτές στην Κύπρο και στο εξωτερικό αναμένουν ότι η πτωτική τροχιά που διαγράφουν τα επιτόκια θα έχει και συνέχεια με την καμπύλη να γέρνει μέχρι το τέλος του χρόνου στο 3,25% για το Euribor και στο 3,40% για το επιτόκιο για πράξεις κύριας αναχρηματοδότησης της ΕΚΤ.
Ενώ τα δάνεια κυμαινόμενου επιτοκίου και οι δανειολήπτες τους παλεύουν στα ταραγμένα νερά του πολέμου των κεντρικών τραπεζών με τον πληθωρισμό, τα δάνεια που συνδέονται με τα βασικά επιτόκια των τραπεζών βρίσκονται σε πιο ήρεμα νερά. Ο λόγος είναι ότι η αύξηση αυτών των επιτοκίων υπήρξε πιο αργή και πιο ήπια ενώ γενικότερα έχουν περιοριστεί σε πολύ πιο χαμηλά επίπεδα καθώς είναι συνδεδεμένα με το κόστος των καταθέσεων στην ντόπια αγορά. Μια γρήγορη ματιά στην πορεία ανόδου των βασικών επιτοκίων των δύο μεγαλύτερων τραπεζών της χώρας είναι αρκετή για να καταδείξει την ουσιώδη διαφορά τους με τα δάνεια κυμαινόμενου επιτοκίου.
Συγκεκριμένα το βασικό επιτόκιο της Τράπεζας Κύπρου βρίσκεται σήμερα στο 1,61% και της Ελληνικής Τράπεζας στο 2,09% έχοντας διαγράψει σαφώς μικρότερες αυξήσεις από το 0,06% που βρίσκονταν πριν από μια διετία.
